Dosya Uzantıları Ve Anlamları
AACAdvanced Audio Coding AC3'ün devamı olarak geliştirildi. AC3 üzerine kurulu olup birkaç iyileştirmeler getirmektedir. Bu format için destek henüz çok sınırlı.
AuthenticationBir film oynatılmadan önce oynatıcı ve disk arasında güvenli bir bağlantı oluşturulur. Bu bağlantı sırasında iki taraf birbirini doğrular. Bu doğrulama sırasında gerçekleşen her şey "Authentication"'dır.
AC3Açılımı Audio Coding 3 olup AC3 şu anda Dolby Digital ile aynı anlamda kullanılmakta. Dolby Digital gelişmiş bir ses sıkıştırma teknolojisi 6 ayrı kanal içinde 448kbit/s ye varan sıkıştırma sunmaktadır. Daha fazla bilgi için Dolby websitesine gidebilirsiniz.
ASFAdvanced Streaming Format. Kısaca Microsoft'un Real Media'ya verdiği cevap diyebiliriz.
AVIAudio Video Interleave. Windows bilgisayarlarda en yaygın olarak bulunan video formatıdır. Bu format video ve sesin birbirine bağlanma çeşidini belirler ama codec değişebilir.
BUP dosyasıBup dosyası bir IFO dosyasının yedeğidir. Bu dosyalar DVD'lerde yaygın olarak bulunurlar.
Cell (ID )Cell bir DVD de bulunan en küçük birimdir. Genellikle Chapterları içerir ayrıca iç içe videoları ve açıları saklamak içinde kullanılabilir.
CodecCOder/DECoder. Codec, sıkıştırmaya yarayan bir dosya türüdür - genellikle ses veya video -. Popüler Codecler: MPEG1, MPEG2, MPEG-4, Indeo, vb. AVI, ASF, vb. codec değil formatlardır. Ve değişik codecler kullanılarak sıkıştırılmış dosyaları içerirler.
ContainerBir container adından anlaşılacağı gibi bir şeyleri saklamak için kullanılır.(Örn. video, ses, altyazılar ve dolaşım bilgisi ). Mesela, sessiz bir video dosyasını ve bir ses dosyasını aynı dosya altında birleştirmek istiyorsunuz. Bunu yapmak için bir container formatına ihtiyaç duyarsınız. Container örnekleri: AVI, ASF, OGM, Quicktime, VOB ve MPG.
CSSContent Scrambling System. Video DVDler için geçerli koruma sistemi. İnsanların DVD'leri kopyalamalarını engellemek için tasarlanmıştır, çoğu ticari DVD CSS kullanılarak korunur. Oynatma sırasında, DVD'ler gerçek zamanlı olarak şifre koruma sisteminden geçerler. DVD'nin sadece belli bölümleri CSS ile şifrelenmiştir (örneğin tüm IFO ve BUP dosyaları şifreli değildir, ve VIDEO_TS.VOB da çoğu zaman şifrelenmemiştir ) ve şifreleme aslında çok zayıf olup çok çabuk kırılabilmektedir. Eğer CSS'nin ne yaptığını öğrenmek istiyorsanız, bilgisayarınıza bir DVD takın, ve DVD'yi bir yazılım tabanlı oynatıcıyla çalıştırın , ve oynatıcıyı kapatın. Ve sonra herhangi bir VOB dosyasını bilgisayarınıza kopyalayın ve oynatmayı tekrar deneyin (Hard diskinizdekini... ). Filmin üzerinde bir sürü komik karecikler göreceksiniz, ama aynı zamanda düzgün bölümlerde (şifrelenmemiş olan kısımlar ).
DARDAR'ın açılımı Display Aspect Ratio olup ekran boyutunu belirler. Çoğu bilgisayar ekranının 4:3'lük bir DAR'ı vardır. Bu dikey uzunluğun, yatay uzunluğun 4'te 3'ü olduğunu göstermektedir. TV'lerin çoğu da 4:3 olup 16:9'luk ekranlarında sayısı giderek artmaktadır. Anlaşılacağı gibi 16:9'luk ekranlar enine daha geniştir. 16:9'luk ekranlar Hollywood filmlerini (1:2.35 veya 1:1.85 ) göstermeye daha elverişlidirler.
DeinterlaceInterlaced olan bir video akışını Progressive'e çevirmedir.
DemultiplexingMultiplexing demultiplexing'in tam tersidir. Bu tümleşik bir ses/video akışının parçalanması işlemidir. VOB dosyalarının tümü sıkıştırılmaya tabii tutulmadan önce parçalanırlar. (FlaskMpeg, mpeg2avi, dvd2mpg, ReMpeg2 ) ve tüm oynatıcılarda aynı işlemi yaparlar (bilgisayarlarda ki ses ve video size ulaşmadan önce farklı yollardan geçerler ).
DescramblingDVDler genellikle şifrelenmişlerdir - örneğin her harfe bir rakam vermek, 1 = a, 2 = b, vb. Bu yolla bir cümle bir sayıya dönüştürülebilir - işte bu olaya scrambling denir. CSS tabi ki bu kadar basit değildir yinede kırılması gayet kolaydır. Descrambling scrambling'in tam tersidir, bu olayda sayılar cümlelere veya şifrelenmiş bir filmi oynatabilmek - bir DVDyi hard diskinize kopyaladığınızda ve oynattığınızda o dosya şifrelenmiş olduğu için komik karecikler görürsünüz. Bilinen CSS descramblerları ya bilinen anahtar dosyaları kullanırlar (DeCSS veya DODStrip - çok anahtar içerirler ama hepsini değil ) yada Kriptografik bir saldırı yaparlar (VobDec - Bu yüzden tüm DVDlerde çalışır çünkü belli bir anahtar dosyası içermez ).
Digital VideoDigital video genellikle sıkıştırılmıştır eğer sıkıştırılmadıysa Terabytelarca tutardı. (bu binlerce Gigabytes yada matematikçi arkadaşlarımız için kısaca : 10^12 Bytes ) Standart kalite kaybı olmayan format günümüz videoları için yeterli olmadığı için, video codecleri insan gözünün videoda göremeyeceği bazı bölümleri silerler. Bu da yeterli olmadığı için modern codecler yeni sıkıştırma logaritmaları: keyframeler, I ve P frameler gibi yöntemler kullanmaktadırlar.
DivXDIVX (DIgital Video eXpress ) adlı sistemle kesinlikle karıştırmayın! Şu anda iki tane DivX versiyonu görüyoruz: DivX çalınmış Microsoft MPEG4 codeclerinin dönüştürülmüş halidir. (Windows Media Video V3 ). Bu codecler Microsoft tarafından Windows Media mimarisinin bir parçası olarak yaratılmıştı ve AVI, ASF formatlarında dosya yaratımını destekliyorlardı (beta versiyonları dışında, onların avi desteği devre dışı bırakılmıştı ) bildiğiniz gibi ASF fazla oynatıcı tarafından desteklenmiyor. DivX'i yapanların yaptıkları ise Microsoft'un MPEG-4 codecini AVI formatında şifreleme yapabilecek şekilde geliştirdiler, ve adını da DivX yaptılar (Windows Media Encoder kullanılan bir bilgisayardaki iki codec de ad karışımı olmasın diye ). DivX'in son versiyonları da Windows Media Audio Codec'in çalıntı bir versiyonunu - DivX audio -'yu içlerinde bulunduruyorlar.
Diğer DivX ise DivXNetworks tarafından geliştirilen yeni bir MPEG-4 video codecidir. Yeni codec çok gelişmiş olup 2 pass sıkıştırma özellikleri sunmaktadır. Ayrıca codec eski DivX (DivX3 ) filmlerini de oynatabilmektedir. Yeni codec DivX4 olarak bilinmektedir.
DIVXDIVX kısaca DVD'nin ekstra özelliklerinin çıkarılmış - ekstrasız, yapılış bölümü, tanıtımlar, çoklu-dil ve geniş ekran içermeyen - halidir. Bu sistem Circuit City ve birkaç açgözlü Hollywood avukatı tarafından son kullanıcıya kadar film dağıtımını kontrol altına almak amacıyla üretilmişti. DIVX izledğn kadar öde sistemine sahipti. Ayrıca "DIVX-uyumlu" bir DVD oynatıcınız olması ve bunun telefon hattına bağlı olması gerekiyordu, bu şekilde oynatıcı hat üzerinden ana DIVX bilgisayarına bağlanıyordu ve kedi kartınızdan para çekiyordu. Bir filmin ücreti $4.50 - 48 içinde istediğiniz kadar izleyebiliyordunuz - ve fazladan izlemek istediğinizde $2.50 ödüyordunuz. DIVX bir sene içinde filmlerin azlığı yüzünden servis dışı oldu (Warner, Sony, New Line, ve daha birçok küçük çaplı firma bu formatta film çıkarmayı reddettiler - ÇOK TEŞEKKÜRLER!!! ) ve kısa süre içinde medya ve Internet DVD siteleri tarafından eleştiri yağmuruna tutuldu.
DIVX üçlü DES şifreleme kullandığı için her türlü Kriptografik atağa karşı dirençli idi. Ve bu şifrelemenin bilinen bir çözücüsü de olmadığı için DIVXleriniz çoğu daha uzun süre rafta kalacak.
DRCDynamic Range Compression. AC3 Parçalarındaki sesi belli bir seviyede tutar. Daha fazla bilgi için bkz. Doom9 Türkiye - Forum
Elementary Stream (ES )Bir elementary stream container olmayan tek bir ses veya video akışıdır. Örneğin MPEG-2 video akışı (.m2v veya .mpv ) bir MPEG-2 ES, ve ses olarak da AC3, MP2, vb. gibi ES dosyalardır. Çoğu DVD yaratma programı kullanım için ES dosyası isterler.
FieldInterlaced video akışları frameler yerine fieldler içeririler.
FourCCFourCC'nin açılımı four character code olup videodaki sıkıştırma formatını belirler. Bir video oynatıcı ilk olarak dosyanın FourCC'sine daha sonrada bu FourCC'li dosyayı oynatabilecek codeci bulur. Örneğin: DIV3 = DivX Yavaş-Hareket, DIV4 = DivX Hızlı-Hareket, DIVX = DivX4.
FrameBir filmdeki en basit kaynaktır. (Türkçe'si film karesi ). Bir frame bir resme denktir. Bir film genellikle en az 24 frames/saniyedir, yani saniyede 24 değişik resim içerir. Üzerinde bir kuş olan 24 resim düşünün, ilk resimde kuş solda olsun, ve yavaşça sağa doğru kaysın. 24'üncü resimde kuş en sağda olsun. Birde bu 24 resmin bir sıra halinde oynatıldığını düşünün, insan gözü bunu fark edemeyecek ve kuşun hareket ettiğini sanacaktır.
FrameservingFrameserving bir video frameinin bir programdan başka bir programa, ara dosyalar olmadan, geçiş yaptırılmasıdır. Diyelim ki bir video üzerinde Program A ile bir şeyler yapacaksın (örneğin filmin üzerindeki ve aşağısındaki siyahlıkları yok edeceksin ), ve bu dosyayı Program B'de sıkıştıracaksın. Bunu yapmanın eski yolu Program A dan ara bir dosya oluşturmak, kalite kaybetmemek içinde kalite-kayıpsız bir format kullanmaktı (2 saatlik bir film için 100 GB dosyalar ). Daha sonra bu dosyayı Program B'ye göndermekti. Frameserving ayrı ayrı frameler halinde dosyayı Program A'dan almayı, ve ara dosya olmadan Program B'ye aktarmayı sağlar. Popüler frameserving programları arasında AviSynth ve VFAPI yer alır.
I and P FramesBir framein sadece kendisinden önceki framelerdeki değişikliği göstermesidir (Bu tam bir açıklama olmayabilir ama sanırım anladınız ). Diyelim ki bulutlu bir havada bir kuş olan bir keyframeimiz var. I frameler şöyle der: kuşu bir cm sağa bir cmde aşağıya kaydırın.
iDCTMPEG dosyaları bir frekansiyel bir şekilden çok bir uzamsal şekildedir (gördüğümüz resimler ). Bu şekilde, içerik bilgisi küçülür ve küçülen bilgide küçük bir veri akışından aktarılabilir. MPEG DCT (Discrete Cosine Transform )'yi uzamsal bilgiyi frekansiyel bilgiye dönüştürmek için kullanır. Bir MPEG akışından uzamsal bilgiyi almak içinse iDCT, yani, Inverse(Ters ) Discrete Cosine Transform, sıkıştırma sırasında kullanılır. DCT ve iDCT, DFT'ye çok benzer (discrete fourier transforms ) ama DCT/IDCT'de çıktı olarak integraller alırsınız, i/DFT ise karmaşık sayılar (hep karmaşık sayılar ne işe yarar diye merak etmişimdir, en sonunda öğrendim ). Daha fazla bilgi için bir üniversite DSP kitabına veya iletişim sistemleri kitabına başvurun.
IFO fileInFOrmation dosyası genellikle DVDlerde bulunur. Bu tür dosyalar DVD oynatıcınız için dolaşımsal bilgiler içerirler. Daha fazla bilgi için DVD mimarisi makalesine başvurun.
InterlacedInterlaced bir video tutuş biçimidir. Bir interlaced video akışında frameler (resimler: bu kelimenin anlamını hepimiz biliyoruz:- ) yerine fieldlar - bir framedeki satırların yarısına sahip olan - (ya çift ya tek ). Daha fazla bilgi için videoya başlangıç.
InterleavingBir video ile bir sesi istediğiniz yerde birbirine yapıştırmayı hayal edin, tüm olay budur. Oynatıcı interleavinge bakar ve video ile ses arasındaki başlangıç uzaklığını belirler.
Daha detaylı bir açıklama: Örneğin 10 saniyelik bir video ve 10 saniyelik bir ses dosyamız var. Diyelim ki her video saniyesi V ve her ses saniyesi A olsun. Eğer 10 saniyelik bir interleaving varsa: VVVVVVVVVVAAAAAAAAAA , eğer 1 saniyelikse böyle bir görünüm oluşur: VAVAVAVAVAVAVAVAVAVA.
Inverse TelecineTelecine'ın tam tersi. Bu olaya 29.97fpslik bir videonun orijinal 24fpsye dönüştürülmesine denir.
KeyframeÇok fazla sıkıştırılmaya tabi tutulmuş, tam bir frame.
Letterbox(ing )Letterboxing olayı Hollywood stüdyolarında çekilmiş bir filmin üstüne ve altına siyah dikdörtgenler eklenerek 4:3lük ekrana uyumlu hale getirilmesidir.
m1v/m2vBu MPEG-1 ve MPEG-2 videolarının sessiz biçimleri için kullanılan uzantıdır.
miniDVDminiDVD kısaca CD üzerinde DVD demektir. Bir miniDVD 10mbit/s'ye kadar bir veri akışı içerebilir (ses ve video toplam ). Video tabi ki MPEG2dir... Tercih olarak VBR, ses MPEG1 audio layer 2, saf sıkıştırılmamış PCM veya AC3 olabilir. Kalitesi DVD'yle aynı olabilir (10-20 CD'ye ve ikide bir CD değiştirmeye razıysanız ). Ayrıca DVD benzeri menülerde yaratabilirsiniz. Kötü yanı ise miniDVDlerin sadece bilgisayarlarda ve çok az sayıda bulunan oynatıcılarda oynatılabilmesi.
MPEGMPEG'in açılımı Motion Picture Expert Group olup genel olarak kullanılan video formatıdır. Bu grup dijital video daki standartları belirler, yarattıkları arasında: MPEG1 standardı (Video CDlerde bulunan ), MPEG2 standardı (DVDlerde ve SVCDlerde ), MPEG4 standardı ve birkaç farklı standart daha - MP3 ve AAC gibi. MPEG-1 veya MPEG-2 kullanan videolar genellikle ya .mpg yada .mpeg uzantısını kullanırlar.
MPEG4MPEG4 MPEG Group tarafından belirlenen bir standartlar topluluğudur, ve gelecekteki popüler standartlardan biri olacaktır (görüntülü telefonlar, video akışları ve fazlası ). MPEG4 değişik sıkıştırma yöntemlerini destekler: ICT veya Waveletler.